هوش مصنوعی و شعر فارسی؛ تقلید از سبک مولانا و سعدی

هوش مصنوعی و شعر فارسی؛ تقلید از سبک مولانا و سعدی

امیرحسین ثقه الاسلامی گفت: هوش مصنوعی به خوبی در تولید محتوای ساده و ساختارمند مانند مقالات خبری، گزارش‌های مالی یا حتی برخی اشعار موفق بوده، اما شعرهایی که نیاز به درک و تفسیر عمیق ندارند و تنها به ساختار و قواعد زبانی‌ای مشخص وابسته هستند.

سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): با توجه به رشد استفاده از هوش مصنوعی میان کاربران فضای مجازی و بهره‌گیری از این حوزه فراگیر در شاخه‌های متعدد، در این گفت‌وگو می‌پردازیم به موضوع هوش مصنوعی و ادبیات، با این چالش که با توجه به یافته‌ها و داده‌های اخیر این فناوری تا چه اندازه می‌تواند به کاربران و نویسندگان ادبی در تولید اثر کمک کند. خبرنگار ایبنا به سراغ امیرحسین ثقه‌الاسلامی، مشاور و مدرس دیجیتال مارکتینگ استراتژی و بازار آنلاین، موسس مجموعه رشدینو و انجمن گیمفیکشن ایران رفته است. وی همچنین سه کتاب تخصصی در حوزه رشد هک در ایران را ترجمه کرده و مقالات متعددی در حوزه توسعه کسب و کار در بازار آنلاین و فضای دیجیتال در نشریات مختلف کشور ارائه داده است در ادامه با این گفت‌وگو همراه ما باشید.

ابتدا درباره آمار استفاده از هوش مصنوعی در میان کاربران توضیحی دهید و اینکه به صورت علمی و آماری این فناوری تا چه اندازه توانسته است کاربران را متقاعد کند که پاسخگو و منبع موثقی برای پژوهش های کاربر است؟

در مطالعه‌ای در مقاطع تحصیلی پنجم و ششم دبستان در ایران در میان ۱۰۰ دانش آموز، ۷۰ درصد افراد اپلیکیشن GPT Chat را در صدر ده اپلیکیشن برتر پر استفاده قلمداد کرده‌اند، طبق آخرین آمار وبسایت ChatGPT به ۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون بازدید ماهانه رسیده است درحالی که میزان استفاده از مرورگر کروم ماهانه ۳ میلیارد و ۴۵۰ میلیون نفر است، به این معنی که با اندکی اختلاف در این رقابت پیشرانه در دست ChatGPT است. درباره استدلال این بدافزار باید گفت، آخرین نسخه از GPT Chat معادل یک دانشجوی PHD استدلال می‌کند.

آیا هوش مصنوعی قادر است محتوای ادبی تولید کند؟

هوش مصنوعی می‌تواند محتواهای ادبی تولید کند، اما باید توجه داشت که هوش مصنوعی از خلاقیت و درک انسانی بهره‌مند نیست در مدل‌های زبان بزرگ مانند 3GPT و 4GPT، که از میلیون‌ها نمونه متنی آموزش دیده‌اند وبه آن‌ها توانایی تولید متنی شبیه به نوشته‌های انسانی را داده است. این مدل ها می‌توانند ساختارهای دستوری پیچیده الگوهای ادبی را بدون خلاقیت و بدعت تقلید کنند و حتی در ایجاد روایت‌های ساده یا شعرهایی با ریتم مشخص موفق باشند.

در این میان هوش مصنوعی برای تولید ادبیات با چه چالش‌های اصلی مواجه است؟

نبود آگاهی و احساسات، تقلید به جای خلاقیت و همچنین محدودیت در توسعه شخصیت و طرح روایت از چالش‌هایی است که هوش مصنوعی در تولید ادبیات به کلی با آن مواجه است.

هوش مصنوعی چه قابلیت‌ها و کاربردی برای کاربران ادبی در حوزه نویسندگی و ادبیات دارد؟

برخی از نویسندگان از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری کمکی برای تولید ایده‌های اولیه یا پیشنهادهای زبانی استفاده می‌کنند این فناوری به نویسندگان کمک کنند تا ایده‌های اولیه خود را شکل دهند.

📈 آمار استفاده از GPT Chat در ایران و جهان

بر اساس گزارش ایبنا، در میان ۱۰۰ دانش‌آموز مقطع پنجم و ششم دبستان در ایران، ۷۰ درصد از آن‌ها اپلیکیشن GPT Chat را در میان ۱۰ اپ برتر خود اعلام کرده‌اند.
در سطح جهانی نیز، وب‌سایت ChatGPT با بیش از ۳.۷ میلیارد بازدید ماهانه، حتی مرورگر Chrome را پشت سر گذاشته است.

✍️ آیا هوش مصنوعی می‌تواند ادبیات خلق کند؟

به گفته‌ی امیرحسین ثقه‌الاسلامی، مشاور دیجیتال مارکتینگ و مدرس استراتژی بازار آنلاین، هوش مصنوعی به‌خوبی از پس تولید محتوای ساده، ساختاریافته و قابل پیش‌بینی مانند گزارش‌های مالی، مقالات خبری و برخی اشعار برآمده است.

او می‌افزاید: «این فناوری توان خلق خلاقانه ندارد، اما می‌تواند ساختارهای زبانی را تقلید کند.»

🧪 شعر به سبک مولانا توسط هوش مصنوعی

نمونه‌ای از شعری که با الگوریتم هوش مصنوعی و به سبک مولانا تولید شده:

رقص دل در ژرفای جانم، نجوایی طنین می‌اندازد
آوازی از فراسو، که بی مرزی می‌آفریند
دل می‌چرخد در خاموشی، در خلوت خویش
کشیده به یار، در رقص بی‌پایان
عشق، آتشی می‌افروزد که هیچ آبی خاموشش نمی‌کند،
می‌سوزد بی‌دود، بی‌ترس و بی‌شرم
جان، رها از بند، بی‌وقفه در جست‌وجوست
به سوی دوست، در جایی که همه دنیاها به هم می‌رسند.

ثقه‌الاسلامی تأکید می‌کند: این اشعار صرفاً بازسازی ساختاری هستند، نه حاصل درک یا تجربه شاعرانه.

🌹 هوش مصنوعی در قالب سعدی سخن می‌گوید

نمونه‌ای از شعر سعدی‌گونه که با الگوریتم زبانی هوش مصنوعی تولید شده:

در باغ حکمت آهسته گام بردار، دوست من
که هر برگ از حقایقی فراتر سخن می‌گوید
هر گل با شکیبایی و وقار شکفته می‌شود
و به دل آموختن جایگاهش را می‌آموزد
اگر مهربانی چون آب است، بگذار آزادانه جریان یابد
و غرور را در دل خود جای مده
زندگی سفری است کوتاه و گذراست
پس بذر نیکی بکار، که هدیه‌ی واقعی زندگی است

🕯️ روایت‌نویسی به سبک صادق هدایت

هوش مصنوعی در تقلید از سبک تاریک و فلسفی صادق هدایت نیز تلاش کرده است. در ادامه، نمونه‌ای از نوشتاری هدایت‌وار آمده است:

او هر روز، در همان ساعت مشخص، به نیمکتی در پارک می‌رفت و در سکوت می‌نشست، با نگاه خسته‌اش به برگ‌های خشکیده خیره می‌شد، گویی در آنها حقیقتی مدفون شده بود.
گاهی رهگذران بی‌اعتنا از کنارش می‌گذشتند، اما او همچنان با نگاه سردش محو افکار خودش بود.
یک شب، همان طور که زیر نور کم‌رنگ چراغ خیابان نشسته بود، سایه‌ای پشت سرش ظاهر شد.
او نیم‌نگاهی به آن انداخت و زمزمه‌ای در گوشش پیچید: «چرا هر شب اینجا می‌نشینی؟»
او به آرامی لبخندی زد و گفت: «برای دیدن همان چیزی که همه از آن فرار می‌کنند.»

❗ آیا این ادبیات، ادبیات انسانی است؟

ثقه‌الاسلامی می‌گوید: «نبود خلاقیت، احساسات و آگاهی، سه مانع اصلی برای تبدیل هوش مصنوعی به خالق ادبیات واقعی است. هوش مصنوعی بر اساس الگوریتم‌های آماری و ساختارهای مشخص تولید می‌کند.»

او تأکید می‌کند که با وجود کاربردهای مفید در تولید محتوای خودکار، هنوز فاصله زیادی با خلق تجربه انسانی وجود دارد.

این نوشتار در مولفه‌های چون؛ تنهایی، نگاه به بی‌معنایی زندگی و مرگ الهام گرفته از آثار هدایت است و سعی دارد مانند بسیاری از داستان‌های هدایت، روایت بر حالت‌های درونی و پیچیدگی‌های فکری شخصیت تمرکز کند که در سکوت و بی اعتنایی دیگران، غرق در جهان خود به تماشای حقیقتی تاریک نشسته است.

به این شکل هوش مصنوعی فارغ از هرگونه خلاقیت ادبی و پیچیده‌گویی طرحی و معنایی، تنها ساختارهایی برساخته را در نوشتن آثار ادبی رعایت می‌کند.

بله. عمدتاً این دسته‌بندی ساختاری در موضوعات مشخصی برایش تعریف شده است مانند؛ تحلیل و بازسازی ساختار دستوری، ایجاد روایت با رویکرد داستان‌پردازی کلاسیک، حفظ سبک و لحن متناسب با ژانر، بهره‌گیری از نمادها و تمثیل‌ها، طراحی شخصیت‌ها بر اساس الگوهای شخصیتی، توجه به پیوستگی معنایی و پیوستگی موضوعی، استفاده از توصیف و تصویرسازی ادبی.

برچسب ها : #هوش مصنوعی و شعر, #ادبیات دیجیتال, #سبک مولانا, #تولید ادبی خودکار, #هوش مصنوعی و ادبیات, #شعر فارسی, #صادق هدایت,

تاریخ انتشار : شنبه 23 فروردین 1404

اخبار مرتبط :

مردم شعرهای هوش مصنوعی را به شعرهای شکسپیر ترجیح دادند!

یک بررسی جدید نشان داده است که مردم شعر تولیدشده ت...

تاریخ انتشار : جمعه 05 اردیبهشت 1404